Giriş
Bağımsız seçim gözlemi; demokratik, adil ve herkes için eşit fırsatlar içeren seçimlerin yapılabilmesine, seçme ve seçilme hakkına eşit erişimin sağlanmasına katkı sağlamayı hedeflemektedir. Bağımsız seçim gözlemi seçimlerin meşruiyeti için uluslararası kriterlerden biridir.
Bağımsız seçim gözlemi 1990 AGİK Kopenhag Belgesi’nde “(8) Katılımcı Devletler, yabancı veya ulusal gözlemcilerin varlığının, seçim yapılan Devletler açısından seçim sürecini geliştirici bir nitelikte olduğunu düşünmektedirler. Bu nedenle, AGİK’e üye diğer devletlerin ve arzu eden tüm diğer uygun özel kurum ve örgütlerin gözlemcilerini, yasayla öngörülen ölçüde, ulusal seçim sürecini izlemeye davet ederler. Ulusal düzeyden daha alt düzeyde yapılan seçim süreçleri için de benzer şekilde erişimi kolaylaştırmaya çalışacaklardır. Bu gözlemciler, seçimlerin işleyişine müdahale etmemeyi taahhüt edeceklerdir.”
BM İnsan Hakları Komitesi’nin 25 nolu Genel Yorum’unda “Seçmenlerin, oylamanın gizliliği ve oyların sayımına güvenebilmesi için oylama işlemi, sayma işlemi, yargısal gözden geçirme ve benzeri işlemler açısından bağımsız bir seçim kontrolü gerçekleştirilmelidir.” şeklinde yer almıştır.
Türkiye’de 2002, 2007, 2011 Genel Seçimleri, 2014 Cumhurbaşkanı Seçimi ve 7 Haziran 2015 Milletvekili Genel Seçimleri Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilatı (AGİT), Demokratik Kurumlar ve İnsan Hakları Bürosu (ODIHR) tarafından izlenmiş ve raporlanmıştır. AGİT/ODIHR tüm seçim gözlem raporlarında Türkiye’de seçim sürecinin bağımsız gözleme açılmasını tavsiye etmiştir.
Yurttaşların ülke yönetimine tek katılım yolunun seçimlerde oy vermek olduğu ve diğer demokratik katılım mekanizmalarının son derece kısıtlı olduğu Türkiye’de seçimlerin bağımsız gözleminin önemi daha da artmaktadır.
Bağımsız Seçim İzleme Platformu (BSİP), insan hakları temelli seçim izleme çalışması yapmak üzere 2011 yılında hak eksenli çalışan Sivil Toplum Örgütleri (STÖ) tarafından kurulmuştur. BSİP, uluslararası standartlar üzerinden kadınlar, engelliler, etnik kökeni, dinî inancı, anadili, cinsel kimliği farklı olanlar, zorla yerinden edilenler, Türkçe ve okuma-yazma bilmeyenler açısından seçim sürecinde gerçekleşen hak ihlalleri ve ayrımcılığın tespit edilmesine, seçme ve seçilme hakkını kullanma konusunda fırsat ve koşulların belirlenmesine odaklanmaktadır.
BSİP, hazırladığı tüm seçim gözlem raporlarını Yüksek Seçim Kurulu (YSK) ile paylaşmış, seçim uygulamaları için önerilerde bulunmuştur. 2011 Milletvekili Genel Seçimleri ve sonraki tüm seçimlerde YSK’ya Bağımsız Gözlemcilik statüsünün tanınması için resmi başvurular yapmış ancak tüm başvurular reddedilmiştir.
BSİP, 2011 Milletvekili Genel Seçimleri, 2014 Yerel Seçimleri, 2014 Cumhurbaşkanı Seçimi ve 7 Haziran 2015 Milletvekili Genel Seçimleri’nde bağımsız seçim gözlemi yapmış ve raporlamıştır.
Bağımsız seçim gözlemi çalışmasının ve platformun, herhangi bir siyasi parti ya da adayla doğrudan ya da dolaylı bir ilişkisi bulunmamaktadır. Bağımsız seçim gözlemcilerimiz Uluslararası Gözlem İlkeleri Beyannamesi Davranış İlkeleri’ne uygun gözlem yapmaktadır.
